Het tweetallig (binair) stelsel

Binair tellen

In plaats van de tien tekens van het tientallige stelsel, gebruiken we er nu maar twee: 0 en 1

nul
een
twee
drie
vier
vijf
zes
zeven
acht
negen
tien
elf
twaalf
....
....
....
zestien
....
0000
00001
00010
00011
00100
00101
00110
00111
01000
01001
01010
01011
01100
01101
01110
01111
10000
10001

Hexadecimaal tellen

In plaats van de tien tekens van het tientallige stelsel, gebruiken we er nu zestien: 0 tm 9 aangevuld met zes letters A tm F

nul
een
twee
drie
vier
vijf
zes
zeven
acht
negen
tien
elf
twaalf
....
....
....
zestien
....
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
0A
0B
0C
0D
0E
0F
10
11

In het hexadecimale stelsel tellen we dus met

In onderstaand programmaatje kun je snel getallen omzetten van en naar verschillende talstelsels.
Vul een getal in, en druk op Enter. De velden worden steeds automatisch gewist.

Omzetter van talstelsels
Talstelsel Waarde
Binair (basis 2)
Decimaal (basis 10)
Hexadecimaal (basis 16)
Octaal (basis 8)
Het laatste stelsel is speciaal voor de striphelden, die maar 8 vingers hebben.

Handig noteren

In ons decimaal stelsel groeperen we lange getallen vaak in groepjes van drie cijfers.
En soms zetten we daar zelfs puntjes tussen. Vergelijk maar eens 189542392 en 189.542.392 (honderdnegentachtig miljoen vijfhonderttweeënveertiggduizend driehonderdtweeënnegentig).

Hoe meer symbolen je hebt, hoe korter de boodschap kan zijn. Denk maar aan een chinees karakter dat een compleet menu kan uitbeelden. Omgekeerd geldt: als je maar twee tekens hebt, -een nul en een èèn-, dan heb je wel veel tekens nodig.
Een voorbeeld hiervan is het €-teken (Unicode +20AC).
Dit teken wordt in de computer voorgesteld door 0010 0000 1010 1100.

Om zo'n lange reeks (16, twee bytes) korter weer te geven is het 16 tallig stelsel bedacht.
De byte(s) worden daartoe verdeeld in groepjes van vier *), en elk groepje wordt aangeduid met de decimale waarde. Deze decimale waarde is minimaal 0 en maximaal 15.
We hebben dan wat extra symbolen nodig voor 10 (A), 11 (B), 12 (C), 13 (D), 14 (E) en 15 (F).


*) Dit lijkt een beetje op onze gewoonte om in het decimale stelsel de cijfers te groeperen in groepjes van drie, zodat je snel kunt zien om welk getal het gaat.