Examenprogramma Informatica vanaf schooljaar 2020 (havo) en 2021 (vwo) (alleen schoolexamen, geen CSE).
Het programma bestaat uit een kernprogramma (A), een 5-tal verplichte domeinen (B tot en met F) en keuzethema's.
I Kernprogramma
Domein A Algemene vaardigheden
A1: Informatievaardigheden gebruiken
(1) De kandidaat kan doelgericht informatie zoeken, beoordelen, selecteren en verwerken
A2 Communiceren
(2) De kandidaat kan adequaat schriftelijk, mondeling en digitaal in het publieke domein communiceren over informatica gerelateerde onderwerpen.
A3 Reflecteren op leren
(3) De kandidaat kan bij het verwerven van vakkennis en vakvaardigheden reflecteren op eigen belangstelling, motivatie en leerproces.
A4 Oriënteren op studie en beroep
(4) De kandidaat kan aangeven op welke wijze informaticakennis in studie en beroep wordt
gebruikt en kan mede op basis daarvan de eigen belangstelling voor studies en beroepen onder
woorden brengen.
Domein A Wetenschappelijke vaardigheden
A5 Onderzoeken
(5) De kandidaat kan
(in het havo-programma:) in contexten instructies voor onderzoek op basis van
vraagstellingen uitvoeren en conclusies trekken uit de onderzoeksresultaten. De kandidaat
maakt daarbij gebruik van consistente redeneringen.
in het vwo-programma:) in contexten vraagstellingen analyseren, gebruik makend van
relevante begrippen en theorie, vertalen in een vakspecifiek onderzoek, dat onderzoek
uitvoeren, en uit de onderzoeksresultaten conclusies trekken. De kandidaat maakt daarbij
gebruik van consistente redeneringen.
A6 Modelleren
(6) De kandidaat kan in contexten een relevant probleem analyseren, inperken tot een
hanteerbaar probleem, vertalen naar een model, modeluitkomsten genereren en interpreteren,
en het model toetsen en beoordelen. De kandidaat maakt daarbij gebruik van consistente
redeneringen.
A7 Waarderen en oordelen
(7) De kandidaat kan in contexten een beargumenteerd oordeel geven over een situatie in de
praktijk of een technische toepassing, en daarin onderscheid maken tussen wetenschappelijke
argumenten, normatieve maatschappelijke overwegingen en persoonlijke opvattingen.
Domein A Informatica-specifieke vaardigheden
A8 Ontwerpen en ontwikkelen
(8) De kandidaat kan in een context mogelijkheden zien voor het inzetten van digitale artefacten,
deze mogelijkheden vertalen tot een doelstelling voor ontwerp en ontwikkeling, daarbij
technische factoren, omgevingsfactoren en menselijke factoren betrekken, wensen en eisen
specificeren en deze op haalbaarheid toetsen, een digitaal artefact ontwerpen, bij het ontwerp
van een digitaal artefact keuzes afwegen via onderzoeken en experimenteren, een digitaal
artefact implementeren, en de kwaliteit van digitale artefacten evalueren, en deze
vaardigheden in samenhang inzetten voor het ontwikkelen van digitale artefacten.
A9 Informatica hanteren als perspectief
(9) De kandidaat kan in contexten verschijnselen duiden, uitleggen en verklaren in termen van
informatica, informatica-concepten herkennen en met elkaar in verband brengen, en
mogelijkheden en beperkingen van digitale artefacten inschatten en beredeneren in vaktermen.
A10 Samenwerken en interdisciplinariteit
(10) De kandidaat kan bij het ontwerpen en ontwikkelen van digitale artefacten op een
gestructureerde wijze samenwerken in een team, en samenwerken met mensen afkomstig uit
een toepassingsgebied.
A11 Ethisch handelen
(11) De kandidaat kan beschrijven welke ethische normen en waarden een rol spelen bij het gebruik
en de ontwikkeling van digitale artefacten, het eigen handelen expliciet vergelijken met
ethische richtlijnen, (in het vwo-programma:) en het eigen handelen kritisch analyseren en
relateren aan ethische dilemma’s.
A12 Informatica-instrumentarium hanteren
(12) De kandidaat kan voor de informatica relevante gereedschappen hanteren, waar nodig met
aandacht voor risico’s en veiligheid; daarbij gaat het om (computer)apparatuur,
besturingssystemen, applicaties, vaktaal, vakconventies en formalismen.
A13 Werken in contexten
(13) De kandidaat kan de in domein A genoemde vaardigheden en de in domeinen B tot en met F,
en in de gekozen domeinen uit G tot en met R, genoemde concepten ten minste gebruiken in
beroepscontexten, in maatschappelijke contexten (in het vwo-programma:) en in
wetenschappelijke contexten.
Domein B Grondslagen
B1 Algoritmen
(14) De kandidaat kan een oplossingsrichting voor een probleem uitwerken tot een algoritme,
daarbij standaardalgoritmen herkennen en gebruiken, en de correctheid en efficiëntie van
digitale artefacten onderzoeken via de achterliggende algoritmen.
B3 Datastructuren
(15) De kandidaat kan verschillende abstracte datastructuren met elkaar vergelijken op elegantie en
efficiëntie.
B3 Automaten
(16) De kandidaat kan eindige automaten gebruiken voor de karakterisering van bepaalde
algoritmen.
B4 Grammatica’s
(17) De kandidaat kan grammatica’s hanteren als hulpmiddel bij de beschrijving van talen.
Domein C Informatie
C1 Doelstellingen
(18)De kandidaat kan doelstellingen voor informatie- en gegevensverwerking onderscheiden,
waaronder zoeken en bewerken.
C2 Identificeren
(19) De kandidaat kan informatie en gegevens identificeren in contexten, daarbij rekening houdend
met de doelstelling.
C3 Representeren
(20) De kandidaat kan gegevens representeren in een geschikte datastructuur, daarbij rekening
houdend met de doelstelling, en kan daarbij verschillende representaties met elkaar vergelijken
op elegantie, efficiëntie en implementeerbaarheid.
C4 Standaardrepresentaties
(21)De kandidaat kan standaardrepresentaties van numerieke gegevens en media gebruiken en
aan elkaar relateren.
C5 Gestructureerde data
(22) De kandidaat kan een informatiebehoefte vertalen in een zoekopdracht op een verzameling
gestructureerde data.
Domein D Programmeren
D1 Ontwikkelen
(23) De kandidaat kan, voor een gegeven doelstelling, programmacomponenten ontwikkelen in een
imperatieve programmeertaal, daarbij programmeertaalconstructies gebruiken die abstractie
ondersteunen, en programmacomponenten zodanig structureren dat ze door anderen
gemakkelijk te begrijpen en te evalueren zijn.
D2 Inspecteren en aanpassen
(24) De kandidaat kan structuur en werking van gegeven programmacomponenten uitleggen, en
zulke programmacomponenten aanpassen op basis van evaluatie of veranderde eisen.
Domein E Architectuur
E1Decompositie
(25) De kandidaat kan de structuur en werking van digitale artefacten uitleggen aan de hand van
architectuurelementen, dat wil zeggen in termen van de niveaulagen fysiek, logisch en
toepassingen, en in termen van de componenten in deze lagen en hun onderlinge interactie.
E2 Security
(26) De kandidaat kan enkele security-bedreigingen en veelgebruikte technische maatregelen
benoemen en relateren aan architectuurelementen.
Domein F Interactie
F1 Usability
(27) De kandidaat kan gebruikersinterfaces van digitale artefacten evalueren aan de hand van
heuristieken, en vuistregels van goed ontwerp met betrekking tot interfaces toepassen bij
ontwerp en ontwikkeling van digitale artefacten.
F2 Maatschappelijke aspecten
(28) De kandidaat kan de invloed van digitale artefacten op sociale interactie en persoonlijke
levenssfeer herkennen en in historisch perspectief plaatsen.
F3 Privacy
(29) De kandidaat kan redeneren over de gevolgen van de veranderende mogelijkheden van digitale
artefacten op de persoonlijke vrijheid.
F4 Security
(30) De kandidaat kan enkele security-bedreigingen en veelgebruikte socio-technische maatregelen
benoemen en deze relateren aan sociale en menselijke factoren.
Daarnaast is van de keuzethema's verplicht:
één domein uit de keuzethema's G tot en met N (havo)
vier domeinen uit de keuzethema's G tot en met R (vwo) (hierbij minimaal één uit G tot en met N en ook minimaal één uit O tot en met R)
II Keuzethema’s
Domein G Keuzethema Algoritmiek, berekenbaarheid en logica
G1 Complexiteit van algoritmen
(31) De kandidaat kan
(in het havo-programma:) van gegeven algoritmen de complexiteit vergelijken, en kan klassieke ‘moeilijke’ problemen herkennen en benoemen.
(in het vwo-programma:) het verschil tussen exponentiële en polynomiale complexiteit uitleggen, kan algoritmen op basis hiervan onderscheiden, en kan klassieke ‘moeilijke’ problemen herkennen en benoemen.
G2 Berekenbaarheid
(32) De kandidaat kan berekeningen op verschillende abstractieniveaus karakteriseren en relateren, en kan klassieke onberekenbare problemen herkennen en benoemen.
G3 Logica
(33) De kandidaat kan eigenschappen van digitale artefacten uitdrukken in logische formules.
Domein H Keuzethema Databases
H1 Informatiemodellering
(34) De kandidaat kan een informatiemodel opstellen voor een eenvoudige praktische situatie en aan de hand hiervan een database definiëren.
H2 Database paradigma’s
(35) De kandidaat kan naast het relationele paradigma tenminste één ander database-paradigma beschrijven en kan voor een concrete toepassing de geschiktheid van de betreffende paradigma’s afwegen.
H3 Linked data
(36) De kandidaat kan in een toepassing data uit verschillende databases (databronnen) met elkaar in verband brengen
Domein I Keuzethema Cognitive computing
I1 Intelligent gedrag
(37) De kandidaat kan de processen die nodig zijn voor intelligent gedrag beschrijven en kan analyseren hoe deze processen in de informatica ingezet kunnen worden bij het ontwikkelen van digitale artefacten.
I2 Kenmerken cognitive computing
(38) De kandidaat kan de belangrijkste kenmerken van cognitive computingsystemen uitleggen, en het verschil met traditionele digitale artefacten aangeven en kan van een probleem aangeven of de oplossing ervan zich leent voor een cognitive computing-aanpak.
I3 Toepassen van cognitive computing
(39) De kandidaat kan een eenvoudige toepassing realiseren met één of meer van de methodes en technologieën uit de cognitive computing.
Domein J Keuzethema Programmeerparadigma’s
J1 Alternatief programmeerparadigma
(40) De kandidaat kan van minimaal één extra programmeerparadigma de kenmerken beschrijven en kan programma’s volgens dat paradigma ontwikkelen en evalueren.
J2 Keuze van een programmeerparadigma
(41) De kandidaat kan voor een gegeven probleem een afweging maken tussen paradigma’s voor het oplossen ervan.
Domein K Keuzethema Computerarchitectuur
K1 Booleaanse algebra
(42) De kandidaat kan rekenen met formules in Booleaanse algebra.
K2 Digitale schakelingen
(43) De kandidaat kan eenvoudige digitale schakelingen op bit-niveau construeren.
K3 Machinetaal
(44) De kandidaat kan een eenvoudig programma in machinetaal schrijven aan de hand van de beschrijving van een instructieset-architectuur.
K4 Variatie in computerarchitectuur
(45) De kandidaat kan variatie in computerarchitectuur verklaren in termen van technologische ontwikkelingen en toepassingsdomeinen
Domein L Keuzethema Netwerken
L1 Netwerkcommunicatie
(46) De kandidaat kan de manier waarop netwerkcomponenten met elkaar communiceren beschrijven en analyseren, en kan schalingseffecten bij communicatie herkennen, er voorbeelden van geven en de gevolgen ervan uitleggen.
L3 Internet
(47) De kandidaat kan de basisprincipes van het internet als netwerk uitleggen en aangeven welke gevolgen dit heeft voor toepassingen en voor gebruikers.
L3 Distributie
(48) De kandidaat kan vormen van samenwerking en verdeling van functies en gegevens in netwerken beschrijven.
L4 Netwerksecurity
(49) De kandidaat kan gevaren van inbreuk op gedistribueerde functies en gegevens analyseren, en maatregelen adviseren die deze inbreuk tegengaan.
Domein M Keuzethema Physical computing
M1 Sensoren en actuatoren
(50) De kandidaat kan sensoren en actuatoren waarmee een computersysteem de fysieke omgeving kan waarnemen en aansturen herkennen en functioneel beschrijven.
M2 Ontwikkeling physical computing componenten
(51) De kandidaat kan fysieke systemen en processen modelleren met het oog op real time besturingsaspecten en kan met behulp van deze modellen, sensoren en actuatoren een computersysteem ontwikkelen om fysieke systemen en processen te bewaken en besturen.
Domein N Keuzethema Security
N1 Risicoanalyse
(52) De kandidaat kan risico’s, bedreigingen en kwetsbaarheden in een ict- toepassing analyseren en kan daarbij zowel technische als menselijke factoren betrekken.
Subdomein
N2 Maatregelen
(53) De kandidaat kan keuzen voor technische en organisatorische maatregelen ter vergroting van de security verklaren.
Domein O Keuzethema Usability
O1 Gebruikersinterfaces
(54) De kandidaat kan de werking van gebruikersinterfaces beschrijven en verklaren aan de hand van cognitieve en biologische modellen.
O2 Gebruikersonderzoek
(55) De kandidaat kan gebruikersinterfaces van digitale artefacten evalueren via gebruikersonderzoek.
O3 Ontwerp
(56) De kandidaat kan elementen van een gebruikersinterface ontwerpen.
Domein P Keuzethema User Experience
P1 Analyse
(57) De kandidaat kan de relatie tussen ontwerpkeuzes van een interactief digitaal artefact en de verwachte cognitieve, gedragsmatige en affectieve veranderingen of ervaringen verklaren.
P2 Ontwerp
(58) De kandidaat kan voor een digitaal artefact de gebruikersinteractie vormgeven, de ontwerpbeslissingen verantwoorden en voor een eenvoudige toepassing implementeren.
Domein Q Keuzethema Maatschappelijke en individuele invloed van informatica
Q1 Maatschappelijke invloed
(59) De kandidaat kan positieve en negatieve effecten van informatica en de genetwerkte samenleving op individueel en sociaal leven verklaren en voorspellen.
Q2 Juridische aspecten
(60) De kandidaat kan juridische aspecten van de toepassing van informatica in de samenleving analyseren.
Q3 Privacy
(61) De kandidaat kan effecten van technische, juridische en sociale maatregelen voor privacy-gerelateerde kwesties onderzoeken.
Q4 Cultuur
(62) De kandidaat kan redeneren over de invloed van informatica op culturele uitingen.
Domein R Keuzethema Computational Science
R1 Modelleren
(63) De kandidaat kan aspecten van een andere wetenschappelijke discipline modelleren in computationele termen.
R2 Simuleren
(64) De kandidaat kan modellen en simulaties construeren en gebruiken voor het onderzoeken van verschijnselen in die andere wetenschap.